Cách khơi dậy sự yêu thích môn Ngữ văn cho học sinh THCS

Như chúng ta đều biết, Ngữ văn là một môn không chỉ quan trọng trong trường học, trong các kỳ thi chuyển cấp hay tốt nghiệp mà có vai trò quan trọng trong việc hình thành nhân cách và đạo lý làm người. Trong đó, giáo viên đóng vai trò rất quan trọng, là người “truyền lửa” và đem lại niềm yêu thích môn Văn đến các em. Bản thân môn Văn là một môn đặc thù đòi hỏi người dạy, người học cảm nhận nó qua nhiều khía cạnh nghệ thuật bởi trong văn chương có nhạc, có họa, có tình người…
Vậy thực trạng của môn Ngữ văn THCS hiện nay như thế nào và làm thế nào để khơi dậy sự yêu thích môn Văn của học sinh, mời các bạn cùng theo dõi tiếp bài viết sau đây.

Thực trạng của môn học Ngữ văn trong chương trình THCS hiện nay

Môn ngữ văn là 1 trong 10 môn học bắt buộc đối với học sinh bậc THCS, cùng với Toán đây là 2 môn chiếm thời lượng tiết học cao nhất trong chương trình học. 

Không phải một môn khích động tính hiếu kỳ như Hóa học, không phải một môn đầy tính khám phá và thách đố giống Toán học... Ngữ văn hiện nay không nhận được nhiều sự quan tâm của học sinh, một bộ môn đáng ra phải quan tâm bởi tính nhân văn mà nó mang lại qua những tác phẩm văn thơ hào hùng và mang ý nghĩa dân tộc của cha ông đi trước.
Vậy tại sao môn học đáng quý trọng như vậy lại nhận được sự thờ ơ của một bộ phận học sinh? Phải chăng vì giáo viên chỉ truyền đạt cho học sinh một cách máy móc, thụ động? Vậy có những phương pháp nào để đem đến một giờ học Văn đầy sáng tạo, tạo niềm hứng khởi cho các bạn học sinh?

Một số cách thức khơi dậy sự yêu thích môn Ngữ văn của học sinh

Chúng ta sẽ có một số cách cụ thể để tạo niềm hứng thú cho các học sinh trong giờ Ngữ văn như sau:

Tạo tâm thế học tập cho học sinh 

Ở đây người giảng dạy tạo ra sự đam mê, óc tò mò, tư thế vững vàng, tâm lý thoải mái, một cảm xúc mãnh liệt thôi thúc học sinh muốn tìm đến với kiến thức mới, chẳng hạn như: một bài thơ, một tác phẩm truyện…
Để tạo tâm thế tốt cho người học trong môn Ngữ văn nói riêng, quan trọng hơn hết, người giáo viên cần gạt bỏ đi những cảm xúc riêng của bản thân trước khi bước lên bục giảng. Và trong giờ “Văn”, người giáo viên phải dìu dắt người học đến với những vương quốc của cảm xúc: hỉ, nộ, ái, ố của văn chương, của nghệ thuật ngôn từ. Ở đó, những số phận, những nhân vật, những độc đáo trong việc sử dụng ngôn từ, … đều được bốc, vỡ ra từng mảnh rõ rệt, khiến người học hiểu sâu sắc, nhớ kĩ càng về những vấn đề đã được người dạy hướng dẫn tìm hiểu.
Có rất nhiều cách thức để tạo tâm thế học tập giờ Ngữ văn:

• Hát một câu hát, câu hò; kể một câu chuyện ngắn; chia sẻ những cảm xúc chân thành của bản thân; … liên quan đến chủ đề bài học sắp giảng dạy. 

• Thiết kế những trò chơi giúp học sinh hứng thú hơn, mong muốn được đến với nội dung bài học hơn. Chẳng hạn như, khi giảng dạy bài: “Đồng chí” của Chính Hữu hay “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” của Phạm Tiến Duật trong chương trình Ngữ văn 9, giáo viên cho học sinh nghe một đoạn nhạc trong bài hát được phổ nhạc từ bài thơ. Hay khi giảng dạy văn bản “Lặng lẽ Sapa” của tác giả Nguyễn Thành Long, giáo viên đã cho học sinh chơi trò chơi “Tay lái lụa” được chính người dạy thiết kế dựa trên phần mềm Violet.

Và ở đó, câu hỏi hay những ngữ liệu liên quan đến bài học được mở ra sau khi học sinh vượt qua những chướng ngại vật. Vậy là nội dung kiến thức, mục tiêu giáo dục đã được thể hiện phần nào trong trò chơi ấy. Hoạt động hình thành kiến thức mới trở nên nhẹ nhàng nhưng hiệu quả lại cao.

Tạo ra những thử thách cho học sinh

Tạo thử thách cho học sinh THCS là cách dễ dàng nhất để giải quyết những mâu thuẫn tâm sinh lý lứa tuổi đang có. Vì qua những thử thách, các em sẽ dần hoàn thiện bản thân hơn, học nhiều hơn những gì giáo viên kỳ vọng! Các hoạt động tạo thử thách trong học tập cho học sinh đã được ứng dụng như:

• Biến các học sinh thành “chuyên gia” trong một vấn đề: Ở đây, nhìn bề ngoài hoạt động mang tính khu biệt đối tượng. Tuy nhiên, người giảng dạy sẽ rất ngạc nhiên khi thấy học sinh có nhiều tiềm năng đến thế nào nếu yêu cầu các em thuyết trình về một đề tài theo nhóm hoặc cá nhân. Các em sẽ cảm thấy hứng thú và có trách nhiệm khi trở thành chuyên gia trong một vấn đề cụ thể. Và đây cũng là một cách hay để bạn làm mới chương trình học và tạo sự thú vị cho buổi học. Có rất nhiều hoạt động tạo sự yêu thích cho học sinh theo định hướng này, như: “Một giờ làm giáo viên”; “Lớp học đảo ngược”; … ngay cả đây chỉ là hoạt động thảo luận nhóm. Và hình thức này trong giáo dục hiện đại ngày nay là khá phổ biến. Vì thế, đối với môn Ngữ văn, việc ứng dụng cần dần dần mang tính chiều sâu hơn.

• Khuyến khích học sinh làm việc theo nhóm: Trong môn học Ngữ văn, người giáo viên cần tạo điều kiện cho người học có sự cạnh tranh nhất định khi học tập. Chẳng hạn như thảo luận nhóm và tích điểm thưởng cho mỗi cá nhân để từ đó nêu lên nhận xét, đánh giá chung cho từng nhóm, từng cá nhân. Trong hình thức này, cần cố gắng hạn chế nêu khuyết điểm của học sinh ngay trên lớp hay trên điểm chấm – trừ trường hợp tái phạm nhiều lần cần nghiêm khắc. Giáo viên cần linh hoạt trên từng đối tượng cụ thể, tránh tình trạng mất niềm tin và nghị lực phấn đấu do quá nhiều sai phạm, nhiều điểm trừ.

• Cung cấp các lựa chọn: Sự thành công của việc dạy học được đánh giá ở thái độ học tập của học sinh. Để học sinh có thái độ tốt, trước hết, bản thân giáo viên cần có những định hướng, hoạt động giúp các em hoàn thành tốt nhiệm vụ của bản thân trong tâm thế nhẹ nhàng, thoải mái. Một trong những cách thức dễ dàng để người giáo viên thực hiện đó là cung cấp sự lựa chọn cho học sinh. Học sinh sẽ có động lực hơn nếu được lựa chọn trong quá trình học. Các lựa chọn giúp học sinh cảm thấy mình có quyền quyết định việc học cũng như động lực của mình. Hãy cho học sinh chọn bạn cùng làm thảo luận nhóm, làm sản phẩm học tập hay cho các em một số lựa chọn khi giao bài về nhà… Hoặc giáo viên vẫn có thể cung cấp cho học sinh rất nhiều cấu trúc mà vẫn cho phép học sinh được lựa chọn. Chẳng hạn như, khi yêu cầu thực hiện dự án dạy học như: “ An toàn đến trường” của học sinh lớp 6 thông qua hệ thống kiến thức “Ôn tập kể chuyện”, học sinh có thể chọn nhóm bạn thực hiện, chọn cách thức thực hiện, chọn loại sản phẩm thực hiện và cách trình bày. Từ đó, tiết học trở nên sinh động, hấp dẫn rất nhiều, không còn khô khan, giáo điều, lí thuyết nữa.

Tạo sự yêu thích thông qua các dự án học tập 

Thực hiện giảng dạy theo định hướng giáo dục mới thì việc dạy học theo dự án không còn xa lạ với giáo viên chúng ta. Và nó cũng là một cách thức để học sinh có thêm động lực học tập.
Ở môn Ngữ văn, việc thực hiện dự án học tập này khá thuận lợi bởi có thể đa dạng hóa sản phẩm. Có thể là một bức tranh, một bài thơ, một sơ đồ, một đoạn phim ngắn hay cả một chương trình thực nghiệm trong cuộc sống.
Để hướng dẫn một dự án học tập cho học sinh có hiệu quả cao, người giảng dạy cần thực hiện theo một số bước cơ bản: 

• Chuẩn bị rất kỹ về kế hoạch bài dạy, kế hoạch dự án, các thang bậc đánh giá và chi tiết hóa các hoạt động cụ thể

• Theo sát học sinh thông qua hình thức trực tiếp hoặc online. Vừa quan sát, nhận xét và định hướng cho người học;…

Bên cạnh đó, chúng ta cũng có thể sử dụng một số biện pháp phổ biến khác lồng vào nhau, như: tổ chức trò chơi, sử dụng mindmap trong dạy học...

Khơi dậy sự yêu thích môn Ngữ văn đối với học sinh không phải là chuyên ngày một ngày hai mà là cả một quá trình. Nếu bạn có phương pháp giảng dạy đúng hướng sẽ mang lại hiệu quả lớn đối với quá trình học tập của các em. Bên cạnh đó, vì học sinh háo hức khi đến mỗi tiết Văn nên giáo viên cũng sẽ cảm thấy hào hứng hơn khi đến lớp và đứng trên bục giảng. 
Hi vọng với những kiến thức AZTest nêu trên sẽ góp phần vào quá trình dạy học của Quý thầy cô giáo.

>>> Xem thêm: Cách tạo đề trắc nghiệm Ngữ văn THCS